Hoe ik functioneer op het werk met autisme en adhd – Deel 1: Efficiëntie en deadlines

Je draai vinden op het werk kan met autisme en/of adhd een heuse uitdaging zijn. Ook al had ik na jaren studeren een systeem ontwikkeld dat helemaal op punt stond, ben ik bij de overgang van student naar werknemer weer van nul moeten beginnen. De werkwereld is dan ook een heel andere context dan het studentenleven, met andere uitdagingen. Ik moest mijn coping mechanismen dus heruitvinden.

© Elise Cordaro

Planning

Jawel, daar ben ik weer met mijn planning. Afhankelijk van je job kan je planningen op verschillende niveaus nodig hebben zoals een jaar- of maandplanning om het overzicht te bewaren over verre deadlines of targets. Mijn job is meer kort op de bal, dus ik heb genoeg aan een week- en dagplanning.

Voor mijn weekplanning heb ik een template gemaakt die ik elke week afdruk en maar hoef in te vullen. Wekelijks terugkerende taken staan er dan al in. Ik heb bijvoorbeeld elke vrijdag een deadline voor het verzenden van mailings. Het werk dat ik daarvoor moet doen verdeel ik in etappes die ik verspreid over de dagen van de week. Een ander deel van mijn werk (online adverteren) is niet gebonden aan bepaalde dagen en zet ik dus apart. Tenslotte gebruik ik een apart vak voor ad hoc taken, dingen die ik in het achterhoofd moet houden en inspiratie. Mijn werk vergt namelijk enige creativiteit, dus wanneer er ideeën in mij opkomen zet ik ze meteen bij op de post-it die ik daarvoor voorzien heb op mijn planning. Zo hoef ik ze niet elke week opnieuw over te schrijven, maar plak ik ze gewoon op mijn nieuwe weekplanning.

Een dagplanning maak ik vaak de avond ervoor. Aan het einde van de werkdag noteer ik kort waar ik precies gebleven was en wat ik de volgende dag zeker moet doen. Wat prioriteit heeft zet ik bovenaan. Wanneer ik in tijdsnood begin te geraken of zoveel verschillende taken moet doen en mij overweldigd en zenuwachtig begin te voelen, dan maak ik een strakkere dagplanning met uren erbij. Vaak geeft mij dat rust omdat ik zo zwart op wit kan zien dat het wel degelijk haalbaar is om alles af te krijgen en dat mijn waslijst aan taken niet zo lang of complex is als het lijkt. Op die manier kan ik de volgende ochtend met een helder en geordend hoofd beginnen.

© Elise Cordaro – Planning

Anticipeer op veranderingen

Het succesvol uitvoeren van je planning hangt voor een deel van jezelf af, maar is ook onderhevig aan de grillen van je klanten en collega’s. Denk maar aan een deadline die vervroegd wordt, een onverwachte meeting enz.

Onverwachte veranderingen kunnen autisten veel stress geven omdat je planning, je houvast plots niets meer waard lijkt. Probeer je planning daarom te zien als een schuifpuzzel met een leeg vakje als marge; herbekijk je to do’s, herschik je prioriteiten en hermaak uiteindelijk je planning. Maak dus meteen een actieplan wanneer je door veranderingen overweldigd dreigt te geraken en je stress zal al snel opnieuw zakken naar een doenbaar niveau.

Sommige afwijkingen van je werkroutine kan je wel zien aankomen: feestdagen, een week vakantie, iemand die ontslag gaat nemen en van wie je het werk tijdelijk moet overnemen, drukke periodes die elk jaar terugkomen enz. Tref – voor zover het mogelijk is – de nodige voorbereidingen om deze hindernissen zo vlot mogelijk door te komen. Werk bijvoorbeeld op voorhand en brief op tijd je collega’s wanneer je op vakantie gaat, zodat je niet terugkeert in een puinhoop. Een feestdag op de dag dat je normaal een deadline hebt? Dan ga je niet alleen de deadline moeten verzetten, maar ook het werk dat je ervoor moet doen ga je anders moeten inplannen. Kijk dus ver genoeg vooruit en stem je planning af op de situatie.

Door de grote lijnen alvast uit te zetten in de vorm van een planning, creëer je een vast kader dat je rust en voorspelbaarheid geeft. Op die manier is het makkelijker op binnen die veilige structuur flexibel te zijn en het overzicht over al je taken te bewaren.

Schrijf alles meteen op

Vraagt iemand je terloops om even iets te doen, wordt er tijdelijk iets gewijzigd of duikt er plots iets op waar je rekening moet mee houden? Schrijf alles meteen op! Want voor je het weet glipt het uit je gedachten. Ik probeer zo veel mogelijk ad hoc taken meteen in mijn planning te zetten of belangrijke informatie meteen ergens op te slaan. Dingen die ik tijdelijk in het achterhoofd moet houden of die erg belangrijk zijn, pen ik neer op een post-it die ik in het zicht plak. Het doel van zo’n post it is wel dat hij in het oog springt. Hoe langer hij blijft plakken, hoe meer hij deel begint uit te maken van het interieur en dus niet meer opvalt. Ook een hele verzameling aan post-its die de rand van je computerscherm siert, mist zijn doel omdat je te veel boodschappen tegelijkertijd op jezelf afvuurt waardoor niets meer in het oog springt. Handel dus regelmatig af wat je hebt genoteerd en gooi je post-its weg zodra ze niet meer relevant zijn. Te veel en gedateerde post-its ogen druk en rommeling. Hoe minder prikkels, hoe beter.

© Elise Cordaro – Checklist

Maak checklists

Voor meer complexe taken of lange processen met veel aandachtspunten waar je je hoofd moet bijhouden of waar een foutje snel gemaakt is, kan het handig zijn om een checklist te maken. Enerzijds ter controle en anderzijds om terug te vinden waar je was gebleven voor je werd onderbroken of afgeleid. Ik heb zo’n checklist gemaakt voor de meer technische kant van mijn job en ik zou het niet meer kunnen missen.

Taak per taak

Focus tenslotte op één taak en geen drie tegelijkertijd. Anders krijg je nooit iets klaar en ga je ook meer fouten maken. Het is makkelijker om al je aandacht op één opdracht te vestigen en die netjes af te werken vooraleer je aan de volgende begint. Wat je wel kan doen als je zoals ik nood hebt aan variatie is afwisselen in het soort van taken. In plaats van bijvoorbeeld al je schrijfopdrachten na elkaar te maken, doe je bijvoorbeeld een schrijfopdracht, dan iets technischer enz.

Lees verder in deel 2 van dit artikel over oplossingen voor concentratieproblemen en prikkels.